News - Daily Kesari

महाराष्ट्र

अरे खोप्यामधी खोपा... सुगरणीचा चांगला..

Wrutuja pandharpure
05 Jun 2025

पश्चिम भागात सुगरण पक्षाची घरटी बांधण्यासाठी लगबग

भीमाशंकर, (वार्ताहर) : ‘अरे खोप्यामधी खोपा, सुगरणीचा चांगला, देखा पिलासाठी तिनं झोका झाडाले टांगला’, अशा शब्दांत सुगरणीच्या कौशल्याला कवियत्री बहिणीबाई चौधरी यांनी शब्दबद्ध केले आहे. आंबेगाव तालुक्याच्या पश्चिम भागात याच सुरगण पक्षाची घरटी बनविण्याची लगबग सुरू झाली आहे.

ग्रामीण व शहर परिसरात होणारी वृक्षछाटणीच्या नावाखाली वृक्षतोड व सर्वत्र वाढत असलेली सिमेंटची जंगले यामुळे अन्य पक्षांच्या प्रजाती नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत. मात्र, सुगरण पक्षी घरट्यासाठी दलदलीचा परिसर तसेच पिंपळ, वड, बाभळ, सिंदाडसारख्या झाडांच्या निवड करतात. त्यांच्या घरट्याजवळ मनुष्य, सरपटणारे प्राणी व अन्य पक्षी पोचू शकत नसल्याने त्यांची घरटी सुरक्षित राहतात. सध्या आंबेगाव तालुक्याच्या पश्चिम भागात सुगरण पक्षी घरटी विणत आहे. पिवळ्या धम्मक रंगातील नर सुगरण तर चिमणीसारखी दिसणारी मादी त्यांच्या घरटी विणण्याच्या कामात मग्न आहेत.

बोरी, बाभळी अशी काटेरी झाडे किंवा जिथे साप, मुंगूस, माणूस शिकारी पक्षी आदि शत्रू पक्षापासून संरक्षण व्हावे म्हणून साधारणतः काटेरी बाभळीच्या व उंच झाडावर सुगरण घरटे तयार करते. काही लांबोळे तर काही छोटे खोपे फांदीच्या टोकास लटकलेले असतात. वार्‍यावर झुलताना आकाशात पाळणा टांगावा असा भास होतो. बर्‍याचदा सुगरणींच्या घरच्यांची मोठी वसाहत पाहावयास मिळते. अगदी वादळ-पावसात सुगरणीची घरटी अर्थात खोपे फांदीला घट्ट बांधले असल्याने सुरक्षित राहतात. त्यांची घरटे बांधण्याची कला अचंबित करते. जणू काही सुगरण म्हणजे पक्षी जगतातील अभियंता होय..!

थव्याने राहणारा सुगरण पक्षी भातशेतीच्या पिकावर दाणे टिपायला येतात. तसेच किटक, किडेही खातात. विणीच्या हंगामात मादी पिल्लांच्या सुरक्षेच्या दृष्टीने नर घरटे विणत असताना घरट्यात जाऊन घरटे तपासून बघते. एकावेळी तीन ते चार अंडी घालते. बाहेरून घरट्यातील अंडी दिसत नाहीत. पिल्ले अंड्यातून बाहेर आल्यावर सुगरण घरट्यात जाऊन त्यांना खाऊ घालते. पिल्लांच्या पंखात बळ येताच ती घरट्यातून आकाशात भरारी घेतात.