ब्रेकिंग

विज्ञान-तंत्रज्ञान

पहलगाम हल्ल्यानंतर 'सायबर युद्ध'चा धोका : महाराष्ट्र सायबर सेल

Samruddhi Dhayagude
02 May 2025

२३ एप्रिल पासून दहा लाख हल्ले

मुंबई : जम्मू-काश्मीरमधील हल्ल्यानंतर सर्व देश सावध झाला आहे. विशेषतः लष्कर आपल्या सर्वांच्या सुरक्षेसाठी डोळ्यात तेल घालून सीमेवर उभे ठाकले आहे. महाराष्ट्र सायबर सेलच्या मते, भारतातील रेल्वे, बँकिंग आणि सरकारी पोर्टलसारख्या महत्त्वाच्या पायाभूत सुविधा धोक्यात आहेत. एका अहवालानुसार, बऱ्याच ठिकाणी सायबर सुरक्षा कमकुवत आहे. ज्यामुळे हल्ले यशस्वी झाले, भारतीय टेलिकॉम डेटाचे टेराबाइट्स डार्क वेबवर लीक झाले. त्यामुळे देशाच्या सुरक्षा व्यवस्थेवर मोठा प्रश्न निर्माण होतो.

जम्मू आणि काश्मीरमधील पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्यानंतर, भारत आता एका नवीन आघाडीवर हल्ल्यांना तोंड देत आहे, ज्याला "सायबर युद्ध" असे म्हणतात. महाराष्ट्र सायबर सेलने तयार केलेल्या 'इकोज ऑफ पहलगाम' या सविस्तर अहवालात असे दिसून आले आहे की, २३ एप्रिलपासून देशात सुमारे १० लाख सायबर हल्ले झाले आहेत. हे हल्ले केवळ डिजिटल सुरक्षेला आव्हान देत नाहीत तर देशाच्या महत्त्वाच्या पायाभूत सुविधांनाही धोका निर्माण करत आहेत. महाराष्ट्र सायबर सेलचे प्रमुख यशस्वी यादव म्हणाले, "पहलगाम हल्ल्यानंतर सायबर हल्ल्यांमध्ये प्रचंड वाढ झाली आहे. हा सामान्य डिजिटल हल्ला नाही तर भारताची डिजिटल आणि राष्ट्रीय सुरक्षा कमकुवत करण्याच्या उद्देशाने सुनियोजित सायबर युद्ध आहे."

ही संकेतस्थळे आहेत लक्ष्य ?

अहवालानुसार, हे हल्ले प्रामुख्याने पाकिस्तान, मध्य पूर्व, मोरोक्को आणि इंडोनेशियामधून केले जात आहेत. या हल्ल्यांमागे इस्लामिक गट असल्याचा दावा करणाऱ्या सायबर संघटना सक्रिय आहेत, ज्यामध्ये पाकिस्तानची टीम इन्सेन पीके सर्वात प्रमुख आहे. हे काय आहे: अ‍ॅन अ‍ॅडव्हान्स्ड पर्सिस्टंट थ्रेट (एपीटी). या गटाने आर्मी कॉलेज ऑफ नर्सिंग, सैनिक कल्याण आणि बऱ्याच आर्मी पब्लिक स्कूलच्या वेबसाइटना लक्ष्य केले आहे.

या हल्ल्यांमध्ये वेबसाइट डिफेसमेंट, कंटेंट मॅनेजमेंट सिस्टम एक्सप्लॉयटेशन आणि कमांड अँड कंट्रोल (C2) हल्ले यासारख्या पद्धती वापरल्याचे अहवालात म्हटले आहे. याशिवाय, बांगलादेशचे एमटीबीडी आणि इंडोनेशियाचे 'इंडो हेक्स सेक' सारखे गट देखील भारतीय टेलिकॉम डेटा आणि स्थानिक प्रशासकीय पॅनेलना लक्ष्य करत आहेत. हे हल्ले २६ एप्रिल रोजी सुरू झाले आणि बऱ्याच प्रकरणांमध्ये ते यशस्वी झाले. भारतीय टेलिकॉमचा टेराबाइट डेटा डार्क वेबवर लीक झाल्याच्या घटनेने देशाच्या सायबर सुरक्षा व्यवस्थेवर गंभीर प्रश्न उपस्थित केले आहेत.

सरकारी पोर्टल्सला धोका ?

महाराष्ट्र सायबरने काही हल्ले रोखले आहेत, परंतु ताज्या अहवालात असे सूचित केले आहे की, भारतातील रेल्वे, बँकिंग आणि सरकारी पोर्टलसारख्या महत्त्वाच्या पायाभूत सुविधा धोक्यात आहेत. सायबर सुरक्षा बऱ्याच ठिकाणी कमकुवत आहे, ज्यामुळे हल्ले यशस्वी झाले, भारतीय टेलिकॉमचा टेराबाइट डेटा डार्क वेबवर लीक झाला आहे, ज्यामुळे देशाच्या सुरक्षा व्यवस्थेवर मोठा प्रश्नचिन्ह निर्माण होते.

यशस्वी यादव म्हणाले की, बऱ्याच सरकारी आणि खासगी संस्थांमधील सायबर सुरक्षा व्यवस्था कमकुवत आहे, ज्याचा फायदा हॅकर्स घेत आहेत. आम्ही सर्व एजन्सींना त्यांची सायबर सुरक्षा मजबूत करण्याची विनंती केली आहे. 'रेड टीम असेसमेंट', 'डीडीओएस फेलओव्हर' चाचण्या आणि 'सिस्टम ऑडिट' अनिवार्य करावे लागतील. 'इकोज ऑफ पहलगाम' अहवालाकडे राष्ट्रीय सुरक्षा संस्थांसाठी इशारा म्हणून पाहिले जात आहे. सायबर युद्ध आता भौतिक हल्ल्यांइतकेच धोकादायक बनले आहे असे तज्ज्ञांचे मत आहे.