रक्तरंजित संघर्ष आणि मुक्ती युद्धातून बांगला देशाला घटना मिळाली; पण बेकायदेशीरपणे सत्ता काबीज करणार्‍या या नेत्याला घटनेला हात लावण्याचा अधिकार कोणी दिला? असा खडा सवाल शेख हसीना यांनी केला आहे. 

 

बांगला देशातील आजच्या परिस्थितीला भारत जबाबदार आहे, असा सनसनाटी आरोप तेथील हंगामी सरकारचे प्रमुख महमद युनूस यांनी केला आहे. तेथे संशयास्पदरीतीने सत्तांतर घडविल्यापासून आजपर्यंत बांगला देशाच्या हिताविरूद्ध निर्णय घेण्याचा सपाटा महमद युनूस यांनी लावला. अखेर ज्या कामासाठी त्यांची ‘नियुक्ती’ झाली होती, ते त्यांनी हाती घेतले आणि बांगला देशात अमेरिकेच्या सैन्याचे आगमन झाले! म्यानमारमधील चीनचा प्रभाव रोखण्यासाठी आणि पुढच्या काळात चीनबरोबर थेट संघर्ष उद्भवलाच तर हक्काचा तळ असावा यासाठी अमेरिकेला बांगला देश उपयुक्त वाटतो. बांगला देश आणि म्यानमार सीमेवर अमेरिकेला मार्गिकेची उभारणी करावयाची आहे. त्यासाठी मुभा देऊन डॉ. युनूस मोकळे झाले. बांगला देशाचे लष्करप्रमुख वकार उझ जमान  यांनी या निर्णयाला विरोध दर्शविला आहे. हंगामी सरकारला या पद्धतीने दूरगामी परिणाम करणारा निर्णय घेण्याचा अधिकार नाही, हे त्यांनी युनूस यांना बजावले, त्याचवेळी निवडणुका जाहीर करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. ‘अमेरिकेचा हस्तक’, हा युनूस यांचा खरा चेहरा. तो त्यांनी आतापर्यंत सफाईने झाकून ठेवला होता. मात्र; बांगला देश-म्यानमार मार्गिकेसाठी अमेरिकेचे सैन्य पथक बांगला देशात धडकताच युनूस यांचे मनसुबे उघड झाले. त्याआधी त्यांनी बांगला देशातील सर्वात मोठा पक्ष असलेल्या अवामी लीगवर बंदी घातली. बांगला देश नॅशनल पार्टी ही अवामी लीगची परंपरागत विरोधक. खालिदा झिया यांच्या ‘बीएनपी’ची साथ आपल्याला मिळेल, असा युनूस यांचा कयास होता. ते झाले नाही. याचे कारण विद्यार्थ्यांच्या ज्या तथाकथित, आंदोलनानंतर बांगला देशात सत्तापालट घडविण्यात आला. त्यांना हाताशी धरून युनूस यांनी उभा केलेला राजकीय पक्ष! दोन - अडीच महिन्यांपूर्वी नॅशनल सिटिझन पार्टी हा राजकीय पक्ष स्थापन करण्यात आला आहे. भेदाभेदाविरुद्धचा आवाज, असे ब्रीद सांगणार्‍या या पक्षाचे कर्तेकरविते बांगला देशातील अल्पसंख्याकांच्या निर्मूलनासाठी आघाडीवर आहेत! युनूस यांची त्यांना मिळालेली साथ ‘नोबेल’ च्या इतिहासातील कलंक ठरावी. एखाद्याचे किती अधःपतन व्हावे, याचे हे एकच उदाहरण नाही. लष्करप्रमुख वकार उझ जमान बांगला देशाला अमेरिकेच्या दावणीस बांधण्यात अडथळा ठरत आहेत हे लक्षात आल्यावर युनूस यांनी आयएसआयच्या मदतीने काही लष्करी अधिकार्‍यांना बंडासाठी फूस दिली. आपण अमेरिकेबरोबर चीनशी देखील मैत्रीचे संबंध राखू इच्छितो, हे दाखवताना युनूस यांना बरीच कसरत करावी लागत आहे. ईशान्य भारताला अन्य भूभागाशी जोडणारा चिंचोळा पट्टा भारतासाठी कायम चिंतेचा विषय राहिला आहे. युनूस यांनी या ‘चिकन नेक’ जवळ चीनला विमानतळ उभारण्यास परवानगी दिली आहे. 

शेख हसीना परागंदा झाल्यावर बांगला देश आपल्याच मुठीत येणार, हे पाकिस्तानची आयएसआय आणि आयएसआय ज्यांची खरी मालमत्ता आहे अशी अमेरिका, या दोघांचेही आडाखे चुकले. बांगला देशाचा प्रश्न कसा हाताळायचा हे भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी ठरवतील, असे भलेही ट्रम्प यांनी जाहीरपणे म्हटले असले तरी ‘ऑपरेशन सिंदूर’ नंतर त्यांनाही आपले भारतविरोधी हितसंबंध लपवून ठेवणे अशक्य झाले आहे. कोलमडलेली अर्थव्यवस्था, भारताने युनूस यांच्या कारवायांनंतर भारतीय बंदरातून बांगला देशाच्या वस्तूंसंदर्भात लादलेले निर्बंध, यामुळे देशात अस्वस्थता आहे. अवामी लीगचे कार्यकर्ते संतप्त, सरकारी कर्मचारी अस्वस्थ, अल्पसंख्याक घटक असुरक्षित या  पार्श्वभूमीवर तेथे युद्धजन्य स्थिती निर्माण झाली नसती तरच नवल! याचा दोष भारतावर ढकलून युनूस कांगावा करत आहेत. बांगला देशात दृष्यरुपात दिसू लागलेल्या अमेरिकेच्या अस्तित्वाच्या पार्श्वभूमीवर शेख हसीना यांनी युनूस यांनी अमेरिेकला देश विकला, असा घणाघात केला. तो आरोप नसून वस्तुस्थिती होय. अमेरिकेला सेंट मार्टिन बेट देण्यास शेख मुजिबूर रेहमान यांनी विरोध केला आणि त्यासाठी बलिदानही दिले, हे सांगत त्यांनी अमेरिकेचा भयप्रद चेहरा जगासमोर आणला आहे.