ऑक्टोबर २०२४ मध्ये किरकोळ चलनवाढीचा दर सहा टक्क्यांच्या पुढे गेल्यानंतर भारतीय शेअर बाजारात निराशा आहे, तर दुसरीकडे स्वस्त ईएमआयची अपेक्षा मावळली आहे. किरकोळ चलनवाढीचा दर रिझर्व बँकेच्या सहिष्णुता बँडच्या ६.२१ टक्क्यांच्या वरच्या मर्यादेपेक्षा जास्त आहे. अशा परिस्थितीत डिसेंबरमध्ये होणार्‍या रिझर्व बँकेच्या चलनविषयक धोरण समितीच्या बैठकीत रेपो दरात कपात होण्याची शक्यता संपली आहे. फेब्रुवारी २०२५ मध्येही व्याजदर कमी होणार नाहीत!

 

‘स्टेट बँक रिसर्च’ने आपल्या अहवालात म्हटले आहे की महागाई दरात तीव्र वाढ झाल्यानंतर फेब्रुवारी २०२५ मध्येही रिझर्व बँक धोरण दरात कपात करण्याची शक्यता फारच कमी आहे. रिझर्व बँकेचे गव्हर्नर शक्तिकांत दास यांनी यापूर्वी अनेक वेळा सूचित केले आहे की चलनवाढीचा दर चार टक्क्यांवर स्थिर राहिल्यानंतरच मध्यवर्ती बँक व्याजदर कमी करण्याचा विचार करेल. जागतिक तणावामुळे आयात महागाईचा धोका अन्नधान्य महागाई दर हा रिझर्व बँकेसाठी चिंतेचा विषय आहे. ऑक्टोबरमध्ये अन्नधान्य महागाई १०.८७ टक्क्यांवर दुहेरी अंकात होती, तर किरकोळ महागाई १४ महिन्यांच्या उच्चांकावर होती.

 

‘नाईट फ्रँक इंडिया’चे संशोधन राष्ट्रीय संचालक विवेक राठी यांच्या मते, सध्याच्या भू-राजकीय चढउतारांसह डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची सततची कमजोरी महागाईवर, विशेषतः आयातीत चलनवाढीवर दबाव वाढवू शकते. ते म्हणाले की देशांतर्गत आणि आयातीत चलनवाढीमुळे रिझर्व बँक धोरणात्मक दरांमध्ये घाईघाईने कोणताही बदल करण्याची शक्यता कमी आहे. ‘केअरएज रेटिंग्स’चे मुख्य अर्थशास्त्रज्ञ रजनी सिन्हा म्हणाले, की चलनवाढीचा सध्याचा ट्रेंड सूचित करतो की २०२४-२५ च्या दुसर्‍या सहामाहीमध्ये महागाई रिझर्व बँकेच्या अंदाजापेक्षा जास्त असू शकते. त्यामुळे सुरुवातीस विलंब होईल. व्याजदर कपातीचे चक्र शक्य आहे. चलनवाढीचा दर रिझर्व बँकेच्या सहिष्णुता बँडपेक्षा जास्त असल्याने चलनविषयक धोरण समिती डिसेंबरमध्ये आपले धोरण दर सध्याच्या पातळीवर ठेवेल. ते म्हणाले की चालू आर्थिक वर्षाच्या चौथ्या तिमाहीमध्ये अन्नधान्य महागाई कमी झाल्यामुळे महागाईचा दर खाली येईल. फेब्रुवारी २०२५ मध्ये रिझर्व बँक रेपो दरात एक चतुर्थांश टक्क्यांनी कपात करण्याची शक्यता आहे. मे २०२२ मध्ये किरकोळ चलनवाढीचा दर ७.८० टक्क्यांवर गेला. रिझर्व बँकेने रेपो दर वाढवण्यास सुरुवात केली आणि फेब्रुवारी २०२३ पर्यंत रेपो दर चार टक्क्यांवरून ६.५० टक्क्यांपर्यंत वाढवला. ऑगस्ट २०२४ मध्ये महागाईचा दर ३.६५ टक्क्यांवर आला. यानंतर रिझर्व बँकेने रेपो दरात कपात केल्यामुळे लोकांना ईएमआयपासून दिलासा मिळू शकेल, अशी अपेक्षा होती; मात्र गेल्या दोन महिन्यांमध्ये महागाई दरात मोठी झेप घेतली आहे. अशा स्थितीत महागड्या ईएमआयमधून दिलासा मिळण्याची शक्यता तूर्तास दिसत नाही.